Το ψωμί, σαν βασική και απαραίτητη τροφή, χρησιμοποιήθηκε με τα χρόνια σε πολλές διαφορετικές εκφράσεις του καθημερινού μας λόγου, δηλώνοντας έτσι την σπουδαιότητα του. Επίσης πολλές παροιμίες έχουν ως θέμα το ψωμί. Σταχυολογήσαμε και σας παρουσιάζουμε ορισμένες από αυτές, μαζί με ιστορικές εκφράσεις αλλά και αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα που αναφέρονται στο ψωμί.

Εκφράσεις με το ψωμί:

" Φάγαμε Ψωμί κι Αλάτι " Έχουμε ζήσει πάρα πολλά μαζί, εύκολες και δύσκολες καταστάσεις.
" Να τιμάς το Ψωμί που τρως " Συμβουλή ή προτροπή να σέβεται κάποιος την δουλειά του που του παρέχει τα απαραίτητα προς το ζειν.
" Μα το Ψωμί που τρώω " Πολλοί άνθρωποι ορκίζονται στο ψωμί, πράγμα που δείχνει τη σπουδαιότητα του ως βασικό είδος διατροφής.
" Για ένα κομμάτι ψωμί το αγόρασα " Το αγόρασα πολύ φθηνά.
" Αυτό είναι ψωμοτύρι για μένα " Είναι εύκολη δουλειά για μένα.
" Αυτή η δουλειά έχει πολύ ψωμί " H δουλειά αυτή είναι σίγουρη ή θα αποφέρει μεγάλα κέρδη.
" Έχεις να φας πολλά καρβέλια ακόμα " Πρέπει να προσπαθήσεις πολύ ακόμα και να αποκτήσεις πείρα και για να τα καταφέρεις.

Παροιμίες που έχουν σχέση με το ψωμί:

" Η βιάση ψήνει το ψωμί μα δεν το καλοψήνει " Το αποτέλεσμα όταν βιαζόμαστε δεν είναι πάντα το επιθυμητό.
" Όποιος έχει νου και γνώση, πριν πεινάσει θα ζυμώσει " Παραλλαγή της γνωστής παροιμίας: Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
" Όποιος βαριέται να ζυμώσει πέντε μέρες κοσκινάει " Όποιος δεν θέλει να κάνει μια δουλειά, κωλυσιεργεί κάνοντας κάτι άλλο.
" Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται» Όταν κάποιος δεν μπορεί να έχει κάτι και το επιθυμεί πάρα πολύ.
" Ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκια για την όρεξη " Δεν έχουμε τα βασικά και ζητάμε τα επιπλέον.

Προλήψεις που έχουν σχέση με το ψωμί:

" Όταν κομμάτι ψωμιού πέσει κάτω από τον τραπέζι την ώρα του φαγητού και δεν το δεις και ζητήσεις άλλο, τότε κάποιος από την οικογένεια πεινάει. "
" Όταν αφήνεις την τελευταία σου μπουκιά στο τραπέζι, αφήνεις όλη τη δύναμή σου. "
" Το καρβέλι δεν πρέπει να είναι ανάποδα στο τραπέζι, έρχονται αναποδιές. "
" Αν μια κοπέλα πλάθει καλά ψωμιά, στρογγυλά και όμορφα, όμορφο θα είναι το ριζικό της. Αν μια κοπέλα αργεί να πιάσει προζύμι, αργεί να παντρευτεί. "

Ιστορικές Εκφράσεις:

"Άρτος και Θεάματα": Είναι μια ιστορική φράση που την είπε ο Καίσαρας “panem et gircenses”, όταν οι Ρωμαίοι τον κατηγόρησαν ότι: «μάζεψε το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων με άδικα μέσα και ότι το κατασπατάλησε» και ο Καίσαρας απάντησε ότι ο λαός θέλει «Άρτο και Θεάματα».

"Ούκ επ’ άρτω ζήσεται άνθρωπος": Όταν ο Ιησούς Χριστός νήστευε σαράντα ημέρες συνέχεια στην έρημο, ο Διάβολος τον πείραξε, λέγοντας του: «Εάν είσαι υιός του Θεού, ειπέ προς τον λίθον τούτον να γίνη άρτος», δηλαδή «Εάν είσαι ο γιος του Θεού πες σ’ αυτή την πέτρα να γίνει ψωμί». Και ο Χριστός του αποκρίθηκε: «Ούκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ επί παντί ρήματι εκπορευομένω διά στόματος Θεού», δηλαδή «Δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος μόνο με ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που προέρχεται από το στόμα του Θεού». ( Ματθ. Δ4, Λουκ. Δ4)

Το ψωμί στον ποιητικό στίχο:

" Σκύβω της γης και σαν ψωμί φιλώ το μυρισμένο χώμα. "